วันที่ผมไปดูงาน ที่ชานเมืองปักกิ่ง อุณหภูมิราว 23 องศา ลมอ่อน ๆ พัดผ่านแปลงผัก เรียงแถวสวยเหมือนใช้ไม้บรรทัด
เครื่องจักรกลขนาดเล็ก เคลื่อนตัวช้า ๆ ระหว่างร่อง มีเจ้าหน้าที่หนุ่มสาว ถือแท็บเล็ต เดินตรวจข้อมูลความชื้น และสภาพดินแบบเรียลไทม์
ตอนนั้น ผมไม่ได้เห็นแค่เครื่องมือใหม่ แต่เห็น “แนวคิดใหม่ของการทำเกษตร” ที่นั่น…เขาไม่ได้มองเกษตรเป็น “อาชีพ” แต่เป็น “ระบบเศรษฐกิจ” ที่มีคนหลายกลุ่มทำงานร่วมกัน — ทั้งนักวิจัย วิศวกร นักการตลาด และเกษตรกร
จาก “คนปลูก” สู่ “ผู้บริหารระบบ”
เกษตรกรที่ผมเจอในจีน มีที่ดินเพียง 10 ไร่ แต่เขามีข้อมูลดินละเอียดระดับเมตร รู้ว่าจุดไหนต้องให้น้ำเพิ่ม จุดไหนควรหยุด มีระบบน้ำอัตโนมัติ และมีข้อมูลตลาดบอกว่า “ผักชนิดไหน” จะขาดตลาดในอีก 10 วัน
เขาเล่าให้ฟังอย่างภูมิใจว่า “ผมไม่ได้ทำเกษตรเพื่อให้รอด แต่ทำเกษตรเหมือนบริหารธุรกิจ”
เขาเริ่มจากเครื่องวัดความชื้นราคาหลักพัน จดข้อมูลผลผลิตแต่ละรุ่นเก็บไว้ในมือถือ ใช้เวลาปีเดียว…เขาลดต้นทุนค่าน้ำได้ 30% และขายได้ราคาดีกว่าคนอื่น เพราะวางแผนการปลูกได้ตรงจังหวะตลาด
เกษตร…ไม่ใช่งานของคนคนเดียวอีกต่อไป
ระบบเกษตรใหม่ ไม่ได้ต้องการแค่ “แรงงาน” แต่ต้องการ “การเชื่อมโยง”
ใครบางคนเก่งเรื่องดิน ใครบางคนเก่งเรื่องน้ำ ใครบางคนเก่งเรื่องตลาด พอทุกคนมารวมกัน ก็จะกลายเป็นระบบที่เข้มแข็ง ความเข้มแข็งของเกษตร…ไม่ได้อยู่ที่คนปลูกเก่ง แต่อยู่ที่ระบบรอบตัวเขาเก่งไปด้วย
ไทยต้อง “คิดใหม่ทั้งระบบ”
ประเทศไทยมีครบทุกอย่าง — ดินดี น้ำดี คนขยัน แต่สิ่งที่ยังขาดคือ “การเชื่อมต่อระหว่างหน่วยย่อย”
ถ้าเรายังทำเกษตรแบบต่างคนต่างทำ เราจะได้แค่ผลผลิต
แต่ถ้าเราเริ่มทำเกษตรแบบ “ระบบร่วมกัน” เราจะได้ “เศรษฐกิจ”
วันนี้ เกษตรกรไทยไม่จำเป็นต้องเริ่มจากของแพงหรือเทคโนโลยีล้ำหน้าเริ่มจากสิ่งเล็ก ๆ ที่เรามี เช่น
• รวมกลุ่มกันเก็บข้อมูลการปลูก
• แชร์ราคาขาย
• จัดตารางปลูกให้ไม่ชนกัน
สิ่งเหล่านี้คือจุดเริ่มต้นของ “ระบบเศรษฐกิจเกษตร” ที่ยั่งยืนจริง
ผมกลับจากปักกิ่งพร้อมคำถามในใจว่า “เราจะยอมเป็นผู้ตาม…หรือจะเริ่มสร้างระบบของเราเอง?”
เพราะเกษตรจะยั่งยืนไม่ได้ ถ้าเรายังมองมันแค่เป็นอาชีพ แต่ถ้าเรามองมันเป็น “ระบบเศรษฐกิจของชีวิต”
เกษตรจะไม่ใช่ทางรอดอีกต่อไป แต่มันจะกลายเป็น “พลังของประเทศ”
