“ปลากระโห้” เป็นปลาน้ำจืดไทยที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้กรมประมงเพาะพันธุ์ปลาที่อยู่ในลำน้ำดั้งเดิมเพื่ออนุรักษ์ฟื้นฟู จนผสมเทียมได้สำเร็จบริเวณเขื่อนชัยนาท แต่ก็ยังขาดแคลนพ่อแม่พันธุ์ จึงทรงมีพระบรมราชานุญาตให้กรมประมงทดลองใช้ปลากระโห้ในสระพระตำหนักจิตรลดารโหฐานมาเพาะพันธุ์และประสบความสำเร็จในที่สุด
“ปลากระโห้ “ยังเป็นปลาน้ำจืดขนาดใหญ่ชนิดหนึ่ง จัดเป็นปลาไนวงศ์ปลาตะเพียน (Cyprinidae)ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดอีกด้วย
โดยเฉลี่ยมักมีขนาดประมาณ 1.5 เมตร แต่พบใหญ่ใหญ่สุดได้ถึง 3 เมตร หนักถึง 150 กิโลกรัม มีลักษณะสำคัญคือ ส่วนหัวโต ปากกว้าง ตาเล็ก ไม่มีหนวด ปลาวัยอ่อนหัวจะโตมากและลำตัวค่อนไปทางหาง ทำให้แลคล้ายปลาพิการไม่สมส่วน ขอบฝาปิดเหงือกมลกลมและใหญ่กว่าว่าปลาชนิดอื่นๆ ครีบหลังและครีบหางใหญ่ มีเกล็ดขนาดใหญ่ปกคลุมลำตัวบนเพดานปากมีก้อนเนื้อหนา เหงือกมีซี่กรองยาวและถี่มาก ตัวมีสีคล้ำอมน้ำเงินหรือน้ำตาลเข้ม ครีบมีสีแดงเรื่อๆ ด้านท้องมีสีจาง
เป็นพันธุ์ปลาตั้งเดิมที่มีอยู่ในลำน้ำน้ำเจ้าพระยา พบเฉพาะในแม่น้ำสายใหญ่ ตั้งแต่แม่น้ำแม่กลองถึงแม่น้ำโขงแต่ปัจจุบันตามธรรมชาติมีจำนวนลดลง จึงจำเป็นต้องประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนทั่วไปทราบประวัติความเป็นมาของปลากระโห้และตระหนักถึงความสำคัญของการอนุรักษ์
ปลาวัยอ่อนมักอยู่รวมเป็นฝูงในวังน้ำลึก ปัจจุบันลดจำนวนลงไปมากเนื่องจากปัญหาเรื่องสิ่งแวดล้อมและการถูกจับเป็นจำนวนมาก จัดอยู่ในสถานภาพเป็นปลาใกล้สูญพันธ์ชนิดหนึ่ง
ปัจจบัน ปลาชนิดนี้สามารถเพาะพันธุ์ได้แล้วเป็นบางส่วนจากการผสมเทียม ในธรรมชาติจะแพร่พันธุ์ระหว่างเดือนกรกฎาคม-กันยายน ปริมาณไข่จะมีจำนวนมากนับล้านๆ ฟอง แต่ไข่ส่วนใหญ่และลูกปลาจะถูกปลาอื่นจับกินแทบไม่มีเหลือ
อาหารของปลากระโห้คือแพลงก์ตอนและปลาขนาดเล็ก พืชต่างๆ เช่น สาหร่ายหรือเมล็ดพืช นอกจากนำมาทำเป็นอาหารโดยการปรุงสดแล้วยังสามารถเลี้ยงเป็นปลาสวยงามได้อีกด้วย
ปลากระโห้ได้รับคัดเลือกเป็นสัตว์น้ำประจำจังหวัดกรุงเทพมหานคร เมื่อวันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2558
ที่มา : คู่มือสัตว์น้ำประจำจังหวัด กองตรวจราชการ กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
