สัตว์น้ำประจำจังหวัดกาญจนบุรี คือ“ปลายี่สก” หรือ ปลาเอิน หรือ ปลาเอินคางหมู เป็นปลาน้ำจืดชนิดหนึ่งกินพืชในน้ำเป็นอาหารหลัก และอาจกินสัตว์หน้าดิน ลูกกุ้ง ลูกปู และไรน้ำด้วย มีลักษณะเด่นคือ สีของลำตัวเป็นสีเหลืองนวล ลำตัวค่อนข้างกลมและยาว บริเวณด้านข้าง มีแถบสีดำข้างละ 7 แถบ พาดไปตามความยาวของลำตัว ลายตามลำตัวเหล่านี้จะปรากฏเมื่อลูกปลามีความยาว 3-5 นิ้วบริเวณหัวมีสีเหลืองแกมเขียว ริมปากบนมีหนวดสั้นๆ 1 คู่ มีฟันที่คอหอยเพียงแถวเดียว จำนวน 4 ซี่ เวลากินอาหารทำปากยึดหดได้ เยื่อม่านตาเป็นสีแดงเรื่อๆ ครีบหลัง ครีบหู ครีบกัน มีสีชมพูแทรกอยู่กับพื้นครีบ ซึ่งเป็นสีเทาอ่อนหางค่อนข้างใหญ่และเว้าลึก
ปลายี่สกเป็นปลาขนาดใหญ่ชนิดหนึ่งในจำนวนปลาน้ำจืดด้วยกัน พบในจังหวัดกาญจนบุรีขนาดใหญ่ที่สุดยาว 1.35 เมตร น้ำหนัก 40 กิโลกรัม
จังหวัดกาญจนบุรีจึงให้ปลายี่สกเป็นสัตว์น้ำประจำจังหวัดกาญจนบุรีเมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2558
สัตว์น้ำประจำจังหวัดกาฬสินธุ์
ปลาสร้อยเกล็ดถี่ หรือ ปลากุ่ม หรือปลานางเกล็ด
ปลาสร้อยเกล็ดถี่จัดอยู่ในวงศ์ปลาตะเพียน(Cyprinidae) ลักษณะคล้ายปลาสร้อยแต่เกล็ดถี่และเล็กกว่า เกล็ดมีขนาดเล็กละเอียดมาก มีสีเงินแวววาวเมื่อถูกแสงและเกล็ดหลุดร่วงได้ง่าย ที่บริเวณเส้นข้างลำตัวมีประมาณ 58-65 เกล็ด หัวโต ตากลมโต ลำตัวเพรียวแบนข้างเล็กน้อย ไม่มีหนวด ครีบหลังไม่มีก้านครีบแข็ง ข้อหางคอด ปลายครีบหางเว้าลึก ครีบทุกครีบสีจางใส ที่ฝาปิดแผ่นเหงือกมีจุดสีคล้ำ ส่วนท้องสีขาวจาง มีขนาดความยาวเต็มที่ประมาณ 25 เซนติเมตร พบกระจายพันธุ์ชุกชุมอยู่ทั่วไป เป็นปลาที่นิยมบริโภคกันในท้องถิ่นในจังหวัดกาฬสินธุ์ ตามคำพญาคำกลอน โบราณ ที่กล่าวถึงความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรพันธุ์สัตว์น้ำในจังหวัดกาฬสินธุ์ในอดีตเกี่ยวกับ ปลาสร้อยเกล็ดถี่ ไว้ว่า
“…กาฬสินธุ์นี้ ดินดำ น้ำสุ่ม ปลากุ่มบ้อแบนน คือแข่แก่งหาง ปลานางบ้อน คือขางฟ้าลั่น จักจั่นฮ้อง คือฟ้าล่วงบน แตกจันจัน คนปีบโฮแซว เมืองนี้มีสู่แนว แอ่นระบำรำฟ้อน”
“…ปลากุ่มบ้อนคือแข่แก่งหาง…” หมายถึง ปลาสร้อยเกล็ดถี่มีมากมายว่ายเป็นฝูงขึ้นฮุบอากาศเปรียบเทียบเหมือนจระเข้ (แข่)แกว่งหาง
“…ปลานางบ้อน คือขางฟ้าลั่น…” หมายถึง ปลาสร้อยเกล็ดถี่ (ปลานางเกล็ด) ว่ายน้ำเป็นฝูงขึ้นฮุบอากาศเปรียบเทียบเสียงดังมากเหมือนเสียง ฟ้าร้อง
ปลาสร้อยเกล็ดถี่ได้รับประกาศให้กกกเป็นสัตว์น้ำประจำจังหวัดกาฬสินธุ์เมื่อวันที่ 19 แก 2558
