“กุ้งก้ามกราม” เป็นกุ้งน้ำจืดขนาดใหญ่ แหล่งที่อยู่อาศัยในแหล่งน้ำจืดคนไทยทุกคนรู้จักกันดี โดยเฉพาะในแม่น้ำเจ้าพระยาจะพบมากที่สุด ในอดีตเนื่องจากแม่น้ำเจ้าพระยามีกระแสน้ำที่ไหลอยู่ตลอดเวลาและไหลลงสู่ทะเลที่อ่าวไทย วงจรชีวิตของกุ้งก้ามกรามจะเจริญเติบโตในน้ำจืดและมีการขยายพันธุ์บริเวณปากแม่น้ำ ที่เรียกว่า น้ำกร่อย
จังหวัดพระนครศรีอยุธยาเป็นจังหวัดที่มีแม่น้ำ 4 สาย คือ แม่น้ำเจ้าพระยา แม่น้ำป่าสัก แม่น้ำน้อย และแม่น้ำลพบุรีไหลมารวมกันที่เกาะเมืองพระนครศรีอยุธยา ทำให้บริเวณแหล่งน้ำรอบเกาะเมืองพระนครศรีอยุธยามีกุ้งก้ามกรามชุกชุมและมีตัวโต เพราะมีอาหารอุดมสมบูรณ์จากแม่น้ำทั้ง 4 สาย ทำให้จังหวัดพระนครศรีอยุธยามีชื่อเสียงเรื่องกุ้งก้ามกราม ที่มีขนาดใหญ่และมีรสชาติ เมื่อนำมาทำเป็นอาหารโดยเฉพาะกุ้งแม่น้ำเผา หรือต้มยำกุ้ง และเมนูอื่นๆ เป็นที่รู้จักของ ผู้มาอยุธยาต้องมากินกุ้งแม่น้ำเป็นเมนูแรก
กุ้งก้ามกรามได้รับการประกาศให้เป็นสัตว์น้ำประจำจังหวัดพระนครศรีอยุธยา เมื่อวันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2558
สัตว์น้ำประจำจังหวัดนครปฐม กุ้งก้ามกราม ชื่อท้องถิ่น กุ้งแม่น้ำ กุ้งหลวง
”กุ้งก้ามกราม“ เป็นกุ้งน้ำจืดที่มีขนาดใหญ่มากชนิดหนึ่ง ส่วนของหัวและอกอยู่รวมกันมีขนาดใหญ่และน้ำหน้ามากกว่าลำตัว ลักษณะสำคัญของกุ้งชนิดนี้คือ บนเปลือกกุ้งบริเวณหัวส่วนหน้าใกล้กับเบ้านัยน์ตา มีหนามเล็กๆ ด้านละ 2 อัน กรีค่อนข้างยาว แบนด้านข้าง ตรงกลางโค้งแอ่นลง ส่วนปลายงอนขึ้นมีหนามคล้ายฟันเลื่อย ทั้งด้านบนและล่าง
“กุ้งก้ามกราม” มีลักษณะพิเศษตามชื่อของมัน คือ เพศผู้นั้นจะมีขาเดินคู่ที่ 2 ขนาดใหญ่และยาวกว่าคู่อื่นๆ มาก ซึ่งเราเรียกว่า ก้าม มีขนาดความยาวตลอดลำตัวประมาณ 13 – 31 ซม. แหล่งที่พบโดยธรรมชาติจะอยู่ในแม่น้ำลำคลองแทบทุกจังหวัดในภาคกลางและภาคใต้ ทั้งในน้ำจืดและน้ำกร่อย
ปัจจุบันมีการเพาะเลี้ยงกันอย่างแพร่หลายในจังหวัดต่างๆ แถบภาคกลางของประเทศไทย เช่น สุพรรนบุรี นครปฐม ฉะเชิงเทรา
ได้รับการประกาศให้เป็นสัตว์น้ำประจำจังหวัดนครปฐม เมื่อวันที่ 26 มกราคม 2558
ที่มา : หนังสือสัตว์น้ำประจำจังหวัด กองตรวจราชการ กรมประมง
