ผักชนิดหนึ่งที่เราพบเห็นในหลายเมนูอาหารบ้านเรา คือ โหระพา ทั้งผัด แกง ต้ม หรือแม้กระทั่งรับประทานสดๆ แต่จะมีสักกี่คนกันที่สนใจกับสรรพคุณ แค่ใบของโหระพา มีเบต้าแคโรทีนสูงมาก โดยสารตัวนี้เขาใช้เพื่อป้องกันการเกิดโรคหัวใจ ในต่างประเทศเขาจะนำมาสกัดเป็น น้ำมันโหระพา ใช้เพื่อขับลม ย่อยอาหาร หรือถ้านำมันไปใช้เป็นน้ำมันหอมระเหย ก็จะทำให้ ผ่อนคลาย จิตใจเยือกเย็นลง มีความสดชื่นมากขึ้น ในแง่ของยาจีน เรียกว่า ห่อกวยซวย เขานำไปทำยาขับลมเหมือนกัน หรือต้มดื่มเพื่อไล่พิษไข้ และยังนำใบสดมาตำประคบผิวหนังเพื่อระงับอาการอักเสบของแผลด้วย หรือชงเป็นชาดื่มแก้ลม เวียนศีรษะ
“โหระพา”(ภาษาอังกฤษ: Thai basil หรือ sweet basil) เป็นพืชล้มลุกในวงศ์เดียวกับกะเพราและแมงลัก มีกลิ่นหอมเฉพาะตัวคล้ายชะเอมหรือโป๊ยกั้ก และเป็นวัตถุดิบหลักในอาหารเอเชียตะวันออกเฉียงใต้หลายชนิด
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
- ลำต้น: เป็นสี่เหลี่ยมและมีสีม่วงแดง
- ใบ: เป็นใบเดี่ยวรูปไข่หรือรี ปลายแหลม ขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อยห่างๆ ใบมีสีเขียวเข้มและมักมีเส้นใบหรือแต้มสีม่วง
- ดอก: ออกเป็นช่อที่ปลายยอด มีขนาดเล็กสีขาวหรือม่วง
- กลิ่นและรสชาติ: มีกลิ่นหอมหวานและเผ็ดเล็กน้อย
การใช้ประโยชน์
- การปรุงอาหาร: โหระพามักถูกเติมในขั้นตอนสุดท้ายของการปรุงอาหารหรือใช้เป็นผักแกล้ม (เช่น ในก๋วยเตี๋ยวเนื้อเวียดนามหรือ “เฝอ”) เพื่อคงกลิ่นหอม สามารถนำไปทำอาหารได้หลากหลายเมนู เช่น แกงเขียวหวาน ผัดหอยลาย และห่อหมก
- สรรพคุณทางยา: มีการใช้น้ำมันหอมระเหยจากโหระพาเพื่อช่วยขับลม แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ นอกจากนี้ยังเชื่อว่ามีสารต้านอนุมูลอิสระและคุณสมบัติอื่นๆ เมล็ดเมื่อแช่น้ำจะพองตัวและใช้เป็นยาระบายได้
ข้อควรระวัง
ควรบริโภคในปริมาณที่เหมาะสม (แนะนำไม่เกิน 6-10 ใบต่อวัน) เพื่อหลีกเลี่ยงผลข้างเคียง
ในบ้านเรามีการนำ”ใบโหระพา”มาเข้าตำรับยาแผนโบราณหลายตัว เช่น นำไปใช้กับน้ำนมราชสีห์เพื่อเร่งน้ำนมในหญิงแม่ลูกอ่อน หรือประทานสดๆ ก็ทำให้เจริญอาหารแล้ว ซึ่งโอกาสทางการตลาดในการปลูกโหระพาขาย ก็เห็นกันชัดๆ เอาง่ายๆ แค่ขายส่งร้านอาหารก็ทำไม่ทันกันแล้ว ถ้าปลูกแบบเกษตรอินทรีย์ ใส่ปุ๋ยคอก รดน้ำ ดูแลให้ใบสวย ต้นอวบอิ่ม ขายให้ร้านอาหารไทย หรือร้านอาหารอีสานโดยตรง หรือใครจะปลูกเพื่อส่งโรงงานอุตสาหกรรม หรือจะตากแห้งเองทำเป็นชาขายก็ได้
ข้อดีของการปลูกโหระพาขาย คือลงทุนต่ำ แม้ขายไม่ได้ราคาสูง แต่ขายได้อย่างสม่ำเสมอ ถือว่าเป็นทางเลือกต้นทุนต่ำ รายได้ต่อเนื่องอย่างหนึ่ง สามารถปลูกแซมกับพืชผลประเภทอื่นเป็นรายได้เสริม ไม่ต้องดูแลมากมาย ทนโรค ทนสภาพแวดล้อม มีผลผลิตทั้งปี เพราะเป็นพืชล้มลุกอยู่แล้ว ให้ปุ๋ยทุก 3 สัปดาห์ก็เพียงพอ
เมื่อถึงเวลาเก็บเกี่ยวก็ตัดมาทั้งกิ่ง เป็นการช่วยให้แตกกิ่งใหม่ได้ใบสวยๆ เพิ่มมาขายได้อีกหลายรอบ ใครจะนำไปขายส่งก็จับล้างแล้วมัดๆ เลย แต่ถ้าอยากขายได้ราคาก็ควรล้างให้สะอาด แล้วค่อยๆ เด็ดใบใส่ตะแกรงผึ่งลมให้ใบไม่อมน้ำ เพื่อให้ใบโหระพามีอายุการเก็บนานขึ้น ซึ่งการขายแบบเด็ดใบจะขายได้ราคาถึง 40 บาทต่อกิโลกรัม เพราะนำส่งร้านอาหารให้พร้อมใช้กันเลย ถ้าปลูก 1 ไร่ ก็ทำเงินได้ 400-500 บาทต่อวัน ใช้เวลาจากวันที่ปลูกจนถึงเก็บเกี่ยวได้เพียงแค่ 1 เดือน และสามารถเก็บผลผลิตต่อเนื่องได้ต่อรุ่นประมาณ 7-8 เดือนกันเลย
สำหรับผู้ที่สนใจทำเกษตรทฤษฎีใหม่ด้วยการทำการเกษตรแบบผสมผสาน อาจจะมองหาโอกาสจากการปลูกใบโหระพาได้เลย
