ข้าวยีสต์แดง หรือภาษาอังกฤษเรียกว่า Red yeast rice คือ อาหารพื้นเมืองของชาวจีน ที่นำเม็ดข้าวมาผ่านกระบวนการหมักกับยีสต์รา Monascus purpureus ซึ่งเป็นยีสต์ที่มีสีแดง จึงทำให้ข้าวกลายเป็นสีแดงไปด้วย
โดยข้าวยีสต์แดงมักจะนำมาใช้ปรุงอาหาร เช่น เต้าหู้ยี้ หมูแดง เป็ดปักกิ่ง และการปรุงเครื่องดื่ม เช่น เหล้า เบียร์ น้ำผลไม้ นมเปรี้ยว นอกจากนี้ในปัจุบันยังถูกนำมาปรุงยาพื้นบ้าน อาหารเสริม และเครื่องสำอางบางชนิด เพราะข้าวยีสต์แดงมีสารสำคัญต่อสุขภาพหลายชนิดด้วยกัน
โดยมีการใช้ประโยชน์ในหลายอุตสาหกรรม ดังนี้
- อาหารเช่น หมูแดง เป็ดปักกิ่ง ซอสเย็นตาโฟ เต้าหู้ยี้
- เครื่องดื่ม เช่น เหล้า เบียร์ น้ำผลไม้ นมเปรี้ยว
- ยาพื้นบ้าน และเครื่องสำอาง
และเนื่องจากสารออกฤทธิ์ในข้าวยีสต์แดง คือสารตัวเดียวกับในยาลดไขมันกลุ่ม statin ดังนั้นจึงอาจมีผลข้างเคียงได้เหมือนกับที่พบในยาลดไขมัน statin ด้วยเช่นกัน องค์กร American Heart Association แนะนำให้ระมัดระวังการใช้ข้าวยีสต์แดงนี้ จนกว่าจะมีงานวิจัยผลการใช้ในระยะยาว
ข้าวยีสต์แดงอาจช่วยในภาวะต่างๆต่อไปนี้
- ไขมันโลหิตสูง บางงานวิจัยพบว่าการกินข้าวยีสต์แดงนี้สามารถลดไขมันคอเลสเตอรอลรวม ไขมันไม่ดี LDL cholesterol และ ไขมันไตรกลีเซอไรด์ได้ อย่างไรก็ตาม ข้าวยีสต์แดงนี้มีสารออกฤทธิ์เช่นเดียวกับยาลดไขมัน statin ดังนั้นองค์การอาหารและยาของสหรัฐอเมริกาไม่อนุญาตให้ใช้ข้าวยีสต์แดงที่มีสารออกฤทธิ์เหมือน statin นี้ในรูปของยา จึงมีบางผลิตภัณฑ์ได้เอาสารออกฤทธิ์ดังกล่าวออก หรือ เหลือปริมาณน้อยมาก ซึ่งไม่มีงานวิจัยที่ชัดเจนว่า หลังเอาสารเหล่านี้ออกแล้วยังให้ผลลดคอเลสเตอรอลได้อยู่หรือไม่
- โรคหัวใจ
ขณะที่บางงานวิจัยพบว่า การกินข้าวยีสต์แดงวันละ 0.6-1.2 กรัม เป็นเวลา 4.5 ปี อาจช่วยลดคอเลสเตอรอลรวม, LDL, และ ไตรกลีเซอร์ไรด์ และยังช่วยลดความเสี่ยงของอุบัติการณ์จากโรคหัวใจ หัวใจวาย และอัตราการเสียชีวิต ในผู้ที่เป็นโรคหัวใจล้มเหลวได้
ขณะเดียวกัน มีคำแนะนำสำหรับการกินข้าวยีสต์แดงอาจจะปลอดภัย ในการกินไม่เกิน 4.5 ปี เนื่องจากสารออกฤทธิ์ในข้าวยีสต์แดง คือสารตัวเดียวกับในยาลดไขมันกลุ่ม statin ดังนั้นจึงอาจมีผลข้างเคียงได้เหมือนกับที่พบในยาลดไขมัน statin เ่ช่น มีผลต่อตับ เอนไซม์ตับขึ้นผิดปกติ การปวดกล้ามเนื้อ กล้ามเนื้อถูกทำลาย
นอกจากนี้คุณภาพของผลิตภัณฑ์แต่ละอันก็แตกต่างกัน บางผลิตภัณฑ์มี statin น้อยมากหรือไม่มีเลย ส่วนบางผลิตภัณฑ์มี statin มาก โดยยิ่งมีมากยิ่งอาจเกิดผลข้างเคียงต่างๆได้มากขึ้นเช่นกัน
โดยมีคำแนะนำให้ระมัดระวังการใช้ข้าวยีสต์แดง สำหรับผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับตับ แม้ว่ามีงานวิจัยบางชิ้นพบว่าข้าวยีสต์แดงช่วยให้ค่าการทำงานของตับดีขึ้นได้
อย่างไรก็ตาม เนื่องจากข้าวยีสต์แดงมี statin ซึ่งอาจส่งผลต่อตับเช่นกัน จึงแนะนำให้หลีกเลี่ยงก่อนในระหว่างที่ยังไม่มีการศึกษาที่ชัดเจน
รวมทั้งผู้ที่รับประทานแอลกอฮอล์ หรือยาที่มีผลต่อตับหรือกล้ามเนื้อ เนื่องจากข้าวยีสต์แดงอาจมีผลต่อตับและกล้ามเนื้อเช่นเดียวกัน อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงมากขึ้นได้ เช่น ยาลดไขมัน statin, gemfibrozil, พาราเซตามอล, ยารักษาเชื้อรา, ยากันชัก, ยารักษาวัณโรค, ไนอะซิน (Niacin)
