ผักชี จัดเป็นไม้ล้มลุก ที่มีลำต้นตั้งตรง ภายในจะกลวง และมีกิ่งก้านที่เล็ก ไม่มีขน มีรากแก้วสั้น แต่รากฝอยจะมีมาก ซึ่งลำต้นนี้จะสูงประมาณ 8-15 นิ้ว ลำต้นสีเขียวแต่ถ้าแก่จัดจะออกสีเขียวอมน้ำตาล ส่วนใบ ลักษณะการออกของใบจะเรียงคล้ายขนนก แต่อยู่ในรูปทรงพัด ซึ่งใบที่โคนต้นนั้นจะมีขนาดใหญ่กว่าที่ปลายต้น เพราะส่วนมากที่ปลายต้นใบจะเป็นเส้นฝอย มีสีเขียวสด ดอก ออกเป็นช่อ ตรงส่วนยอดของต้น ดอกนั้นมีขนาดเล็ก มีอยู่ 5 กลีบสีขาว หรือ ชมพูอ่อนๆ ผล จะติดผลในฤดูหนาว ลักษณะของผลเป็นรูปทรงกลมโตประมาณ 3-5 มิลลิเมตร ตรงปลายผลจะแยกออกเป็น 2 แฉก ผิวจะมีเส้นคลื่นอยู่ 10 เส้น
ถิ่นกำเนิดผักชี
ผักชีเป็นพืชที่มีถิ่นกำเนิดในแถบเมดิเตอร์เรเนียน อินเดีย และเอเซียตะวันตก ถือได้ว่าเป็นเครื่องเทศที่มีการใช้กันมาอย่างยาวนาน มีหลักฐานการปลูกในประเทศอียิปต์นานกว่า 3,500 ปี ซึ่งคำว่า “Coriander” มาจากภาษากรีก “Koris” แปลว่า bug เนื่องจากกลิ่นของลูกผักชี มีกลิ่นเฉพาะคล้าย bed bug ต่อมาก็มีการนำไปปลูกยังประเทศในทวีปยุโรป และเอเชีย สำหรับผักชีที่นำไปปลูกในจีนนั้น เล่ากันว่าได้มีการนำเมล็ดพันธุ์จากประเทศทางตะวันตกของจีนเข้าไปในราชวงศ์ฮั่น เมื่อประมาณ 1,600 ปีมาแล้ว
สำหรับประเทศที่ปลูก และส่งออกผักชี มากที่สุดในปัจจุบัน คือ ประเทศอินเดีย และโมร็อกโก สำหรับในประเทศไทยแหล่งเพาะปลูกสำคัญๆ ได้แก่ จังหวัดราชบุรี นครปฐม และกรุงเทพมหานคร
การขยายพันธุ์ผักชี
ผักชีเป็นผักที่ปลูกง่าย หาซื้อง่ายตามท้องตลาดทั่วไป และไม่ค่อยพบโรค หรือ แมลงศัตรูพืชมากนัก เนื่องจากมีกลิ่นน้ำมันหอมระเหยที่ช่วยไล่แมลงได้ โดยสามารถขยายพันธุ์ได้ด้วยวิธีการใช้เมล็ด ซึ่งมีวิธีการ ดังนี้
การเตรียมเมล็ดพันธุ์ เมล็ดพันธุ์ที่มีการปลูกในปัจจุบัน ได้แก่ พันธุ์สิงคโปร์ และพันธุ์ไต้หวัน เมล็ดพันธุ์ผักชี ที่ซื้อตามร้านค้ามักผสมกับผงเคมีกันแมลง และความชื้นมาด้วย จึงควรล้างออกให้สะอาด และแช่ด้วยน้ำสะเดาประมาณ 1 ชั่วโมง ก่อนนำมาหว่านที่แปลง เพื่อช่วยป้องกันแมลงมากัดกินเมล็ดพันธุ์ผักชีก่อนการงอก สำหรับการแช่อาจแช่ใส่ถังน้ำ หรือ ใส่ห่อผ้ามัด และแช่ในถังก็ได้
การเตรียมแปลงปลูก การเตรียมแปลงปลูกเริ่มต้นด้วยการถางหญ้า และปรับพื้นที่แปลงตามประเภทของแปลงให้เหมาะสมกับฤดู และพื้นที่ เช่น
-ฤดูฝน หรือ พื้นที่ชุ่มตลอดปี ควรทำแปลงปลูกแบบยกร่องสูง หรือ จัดให้มีร่องระหว่างแปลงเพื่อการระบายน้ำ
-ฤดูแล้ง หรือ พื้นที่ขาดแคลนน้ำ ควรเตรียมแปลงในระดับพื้นหรือแปลงยกสันร่องระหว่างแปลง
การปลูก ปลูกง่ายเพราะสามารถปลูกได้ทุกสภาพดินปลูกโดยไม่ใช้ดินเลยก็ยังได้ ให้ทำการหว่านเมล็ด โดยให้แต่ละเมล็ดห่างกันประมาณ 5-10 เซนติเมตร จากนั้นให้ใช้คราด ทำการคราดตามแนวยาว และแนวขวางของแปลงประมาณ 2 รอบ พร้อมนำฟางข้าวโปรยกลบ ซึ่งควรใช้ฟางข้าวที่มีการบดหรือสับขนาดสั้นๆ และไม่หว่านโปรยให้หนาจนเกินไป พร้อมทำการรดน้ำให้ชุ่ม
การดูแลรักษา การให้น้ำในระยะเริ่มแรกหลังการหว่านเมล็ดจะให้น้ำประมาณ 2 ครั้ง/วัน ในช่วงเช้าเย็นทุกวัน จนถึงระยะประมาณ 30 วัน ให้เว้นช่วงวันให้น้ำประมาณ 2-3 วัน/ครั้ง โดยให้น้ำเช้าเย็นเช่นกัน สำหรับช่วงก่อนการเก็บเกี่ยวประมาณ 1 สัปดาห์ ควรให้น้ำน้อยลงประมาณ 3-4 วัน/ครั้ง
ประโยชน์และสรรพคุณผักชี
- แก้พิษตานซาง
- ช่วยขับลม
- แก้ท้องอืดเฟ้อ
- บำรุงธาตุ
- แก้สะอึก
- แก้กระหายน้ำ
- แก้คลื่นไส้ อาเจียน
- เป็นน้ำกระสาย
- ยาแก้อาเจียน
- แก้ตาเจ็บ
- แก้ลมวิงเวียน
- บำรุงกระเพาะอาหาร
- ทำให้เจริญอาหาร
- แก้บิด ถ่ายเป็นเลือด
- คั่วบดผสมสุรากินแก้ริดสีดวงทวาร มีเลือดออก
- แก้ปวดฟัน (ต้มเอาน้ำอมบ้วนปาก)
- แก้เจ็บในปากคอ (ต้มเอาน้ำอมบ้วนปาก)
- ขับเหงื่อ
- แก้ปวดศีรษะ
- ช่วยกระทุ้งพิษไข้หัว
- รักษาเหือดหิด
- รักษาอีสุกอีใส
- รักษาเด็กออกหัด ต้องการหัดออกเร็วขึ้น
- แก้ปวดท้อง
- แก้สตรีไม่มีน้ำนมหลังคลอด
- ช่วยย่อยอาหาร
- แก้ไอ
- แก้หวัด
- ช่วยอาหารเป็นพิษ
- แก้ไข้
- แก้เยื่อเมือกอักเสบ
- ช่วยละลายเสมหะ
