กระถิน (White Popinac) เป็นไม้พุ่มหรือไม้ต้นขนาดเล็กที่คนไทยคุ้นเคย นิยมปลูกเป็นรั้วกินได้และนำมาประกอบอาหารได้หลายอย่าง
ลักษณะและสายพันธุ์
- ลักษณะทางพฤกษศาสตร์: มีใบประกอบแบบขนนก ดอกช่อทรงกลมสีขาว และผลเป็นฝักแบนยาว ภายในมีเมล็ดเรียงตัวกันสายพันธุ์ที่นิยม:
- กระถินไทย (กระถินบ้าน): ต้นไม่สูงมาก แตกยอดได้ตลอดปี
- กระถินยักษ์: ลำต้นสูงใหญ่กว่าพันธุ์ปกติ นิยมปลูกเพื่อใช้เนื้อไม้หรือเป็นบังแดดให้พืชอื่น
ประโยชน์ของกระถิน
- ด้านอาหาร: ยอดอ่อน ฝักอ่อน และเมล็ด นิยมกินสดคู่กับน้ำพริก ส้มตำ หรือกินกับหอยนางรมสด
- คุณค่าทางโภชนาการ: มีวิตามินเอสูง (บำรุงสายตา), แคลเซียมและฟอสฟอรัส (บำรุงกระดูก), และมีธาตุเหล็กสูง
- สรรพคุณทางยา: รากและเมล็ดแก่ใช้เป็นยาอายุวัฒนะ ใบช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดและโรคความดันโลหิตสูง
- ด้านการเกษตร: ใบอุดมด้วยไนโตรเจนใช้ทำปุ๋ยหมักได้ดี และยังใช้เป็นอาหารสัตว์ เช่น วัว แพะ และไก่
ข้อควรระวังและการบริโภค
- โรคเกาต์: ควรหลีกเลี่ยงหรือจำกัดปริมาณ เนื่องจากมีกรดยูริกสูง ซึ่งอาจทำให้อาการกำเริบ
- สารมิโมซีน (Mimosine): มีอยู่ในใบและเมล็ด หากบริโภคมากเกินไปอาจส่งผลต่อต่อมไทรอยด์หรือทำให้ผมร่วงในสัตว์บางชนิด แนะนำให้แช่น้ำหรือผ่านความร้อนก่อนบริโภคในปริมาณมาก
- การเตรียม: เพื่อความปลอดภัย ควรล้างให้สะอาดและเลือกเก็บจากแหล่งที่ปลอดสารเคมี
การขยายพันธุ์ “กระถิน”
“กระถิน” เป็นพืชสมุนไพรขนาดกลางที่ปลูกง่าย โตเร็ว จึงมักนิยมปลูกเป็นแนวรั้ว เพื่อแสดงอาณาเขตพื้นที่ จนถูกเรียกว่า “รั้วกินได้” เป็นพืชที่โตง่าย ปลูกได้เเทบทุกที่ เเละในทุกๆฤดูกาล โดยการขยายพันธุ์เพาะในเเปลงเพาะกล้าหรือในภาชนะก่อนนำลงไปปลูกในเเปลง โดยขั้นตอนที่สำคัญที่สุดก็คือการคัดเลือกและจัดหาเมล็ดพันธุ์ ที่เราต้องใช้เมล็ดพันธุ์ที่มีคุณภาพดีจากแหล่งที่เชื่อถือได้
วิธีการขยายพันธุ์กระถินสามารถทำได้ทั้งวิธีการเพาะเมล็ดและวิธีการปักชำ ซึ่งใช้วิธีไหนก็ได้ตามความเหมาะสมและวัตถุประสงค์ที่ทำ ซึ่งวิธีที่เราจะพูดถึงในวันนี้ก็คือการขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด เพราะเป็นวิธีที่เหมาะสมที่สุด การเพาะเมล็ดเริ่มต้นโดยนำเมล็ดลงแช่ในน้ำร้อน ให้อัตราส่วนของเมล็ดกับน้ำเป็น 1:10 โดยใช้เวลาแช่น้ำร้อนเพียงแค่ 30 นาทีเท่านั้น หากแช่นานเกินแล้วจะทำให้เมล็ดงอกต้นกล้าได้ยาก แล้วเปลี่ยนไปแช่ในน้ำเย็นและทิ้งไว้ 1 คืน หลังจากนั้นก็ให้เตรียมกระบะเพาะไว้และนำดินร่วนกับดินทรายที่่ผสมแล้วใส่ลงในกระบะทราย จากนั้นก็โรยเมล็ดให้ทั่วกระบะ รอเพียงแค่ 3-8 วันกล้ากระถินก็งอกขึ้นมา
หลังจากเมล็ดงอกประมาณ 15 วัน หรือสังเกตจากต้นกล้าเริ่มมีใบงอกมาบ้างแล้ว ให้เตรียมดินร่วนกับดินทรายผสมใส่ลงไปในถุงเพาะที่เตรียมไว้ โดยถุงเพาะที่แนะนำควรมีขนาด 3 x 6.5 นิ้ว รดน้ำให้ทั่วและย้ายกล้ากระถินมาปลูกลงในถุงเพาะชำที่เตรียมไว้
การดูแลต้นกล้ากระถินนั้น ในระยะแรกให้หมั่นรดน้ำและให้โดนแสงแดดเพียงเล็กน้อย และค่อยๆ ให้ต้นกล้าได้รับแสงเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ โดยเฉพาะเมื่อใกล้เวลาจะนำต้นกล้าไปปลูกลงแปลงควรให้แสงแดดมากขึ้นกว่าเดิมก่อนลงแปลง 1 เดือนและหมั่นรดน้ำกำจัดวัชพืชอย่างสม่ำเสมอด้วย จากนั้นก็รอเวลาเก็บเกี่ยวได้เลย
