สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงตระหนักว่า การที่ประชาชนที่อยู่ในถิ่นทุรกันดารจะมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น สามารถพึ่งตนเองได้ ประชาชนเหล่านี้จะต้องทันต่อเหตุการณ์ต่าง ๆ ซึ่งเปลี่ยนแปลงไปอย่างรวดเร็ว ทั้งนี้ต้องมีการเตรียมคนให้พร้อมที่จะรับสถานการณ์ ให้รู้จักปรับตัวในสิ่งที่เปลี่ยนแปลงในด้านต่าง ๆ ทั้งทางด้านเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เน้นการมีส่วนร่วมของประชาชน เพื่อให้เกิดการเรียนรู้ และนำไปสู่การปฏิบัติ เพื่อให้ประชาชนสามารถดำรงชีวิตของตน และครอบครัวในยุคโลกาภิวัตน์ได้อย่างดีและมีความปกติสุขโดยน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ในการดำเนินชีวิต สามารถพึ่งตนเอง มีอาชีพมีรายได้ทำให้สามารถปรับปรุงสภาพความเป็นอยู่ในครอบครัวได้ดีขึ้น มีกำลังสนับสนุนการศึกษาของบุตรหลานส่งผลให้ชุมชนเข้มแข็งอย่างมั่นคงและยั่งยืน
เนื่องในโอกาสวันคล้ายวันพระราชสมภพ ในวันที่ 2 เมษายน 2567 กรมส่งเสริมการเกษตรน้อมสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจ เพื่อประโยชน์สุขของปวงชนมาอย่างยาวนาน กรมส่งเสริมการเกษตร ได้ร่วมสนองพระราชดำริ ดำเนินงานโครงการตามพระราชดำริฯ มาอย่างต่อเนื่อง ประกอบด้วย
-โครงการส่งเสริมเศรษฐกิจพอเพียงในชุมชน ตามพระราชดำริ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี
เริ่มดำเนินงานโครงการฯ มาตั้งแต่ ปี 2556 จนถึงปัจจุบัน ในพื้นที่ 25 จังหวัด จำนวน 118 กลุ่ม โดยส่งเสริม สนับสนุน และเสริมสร้างความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง กระบวนการกลุ่ม ความรู้ทางวิชาการ การแลกเปลี่ยนประสบการณ์ซึ่งกันและกัน มุ่งเน้นให้มีการผลิตอาหารในครัวเรือนเพื่อให้เพียงพอต่อการบริโภค ที่ปลอดภัยและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม สามารถแบ่งปันสมาชิกในชุมชน ถ้าเหลือจึงนำมาจำหน่ายเป็นรายได้ เน้นประชาชนเป็นศูนย์กลาง ให้ชุมชนมีส่วนร่วม ร่วมกันคิดร่วมกันทำ ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ส่งเสริมให้กลุ่มมีการนำเทคโนโลยีทางการเกษตรเข้ามาประยุกต์ใช้ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตและคุณภาพผลผลิต สนับสนุนกิจกรรมทางการตลาด พัฒนาให้กลุ่มมีความเข้มแข็ง มีภูมิคุ้มกัน สามารถปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ของโลกในยุคปัจจุบันได้อย่างเหมาะสม และเกิดความยั่งยืนต่อไปในอนาคต
โครงการเกษตรเพื่ออาหารกลางวัน
ดำเนินงานโครงการฯ ในพื้นที่ 51 จังหวัด จำนวน 798 โรงเรียน โดยอบรมถ่ายทอดความรู้ให้กับครู นักเรียน และผู้ปกครอง ในหลักสูตรการผลิตพืช การขยายพันธุ์พืช การผลิตและเก็บรักษาเมล็ดพันธุ์พืช การป้องกันกำจัดศัตรูพืชโดยวิธีผสมผสาน และการแปรรูปถนอมอาหาร ส่งเสริมและสนับสนุนการจัดทำแปลงผลิตพืชในโรงเรียน จำนวน 798 โรงเรียน เพื่อนำผลผลิตไปประกอบเลี้ยงเป็นอาหารกลางวันเพียงพอกับนักเรียนในแต่ละภาคการศึกษา มีสารอาหารและคุณค่าทางโภชนาการที่ครบถ้วน เหมาะสมสำหรับเด็กในวัยเรียน เพื่อการเจริญเติบโตทางด้านร่างกายและสมอง นักเรียนได้รับความรู้และทักษะด้านการเกษตร เกิดทัศนคติที่ดีต่ออาชีพการเกษตร รวมถึงมีการส่งเสริมและขยายผลองค์ความรู้การพัฒนาจากโรงเรียนสู่ระดับครัวเรือนของหมู่บ้านที่โรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดนตั้งอยู่ จำนวน 222 หมู่บ้าน เพื่อพัฒนาอาชีพด้านการเกษตร สามารถลดรายจ่าย มีรายได้เสริมหมุนเวียนในครัวเรือน
โครงการทหารพันธุ์ดี
ดำเนินงานโครงการฯ ในพื้นที่ 26 จังหวัด 38 ค่าย โดยพัฒนาองค์ความรู้ด้านการเกษตร ให้คำแนะนำ ถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านการเกษตรแก่ทหารพันธุ์ดี และทหารกองประจำการ ให้มีความรู้และทักษะ สามารถผลิตพืชผักปลอดภัย และมีคุณภาพได้มาตรฐาน นำไปพัฒนาอาชีพทางการเกษตรของตนเองได้ ผลผลิตเป็นที่ต้องการของตลาด ส่งผลให้มีรายได้มากขึ้น มีการส่งเสริมและสนับสนุนการจัดทำแปลงต้นแบบการปลูกพืชผักปลอดภัย เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้และขยายผลสู่ประชาชนบริเวณใกล้เคียง ทั้งนี้ ยังเป็นการบ่มเพาะ การสร้างทัศนคติที่ดีทางการเกษตร และเกิดทายาทเกษตรกรรุ่นใหม่ต่อไป
นอกจากนี้ กรมส่งเสริมการเกษตร ได้ร่วมสนองพระราชดำริ ดำเนินงานส่งเสริมและสนับสนุนโครงการตามพระราชดำริอื่น ๆ อีก จำนวน 21 โครงการ ได้แก่
1.โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี
2.โครงการพัฒนาพื้นที่ลุ่มน้ำแม่งอน จังหวัดเชียงใหม่
3.โครงการศูนย์ภูฟ้าพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ในสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี อำเภอบ่อเกลือ จังหวัดน่าน
4.โครงการอุทยานสิ่งแวดล้อมนานาชาติสิรินธร อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี
5.โครงการมูลนิธิสิริวัฒนาเชสเชียร์ อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่
6.โครงการพัฒนาพื้นที่ว่างเปล่าโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า (จปร.)
7.โครงการพัฒนาดอยตุง
8.โครงการสวนเกษตรตามแนวพระราชดำริ อุทยาน ร.2
9.โครงการความร่วมมือในการพัฒนาและส่งเสริมอาชีพการปลูกชาในพื้นที่โครงการตามพระราชดำริสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี
10.โครงการเกษตรรวมใจอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
11.โครงการโรงเรียนกาสรกสิวิทย์ จังหวัดสระแก้ว
12.โครงการศูนย์สาธิตเศรษฐกิจพอเพียงตามพระราชดำริฯ อำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา
13.โครงการศูนย์เรียนรู้การพัฒนาอมก๋อยอันเนื่องมาจากพระราชดำริ อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่
14.โครงการสร้างป่าสร้างรายได้
15.โครงการค่าย “เยาวชน…รักษ์พงไพร เฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯสยามบรมราชกุมารี
16.โครงการพัฒนาอาชีพอย่างยั่งยืน ในพระราชดำริ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ตำบลพระยาบันลือ อำเภอลาดบัวหลวง จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
17.โครงการส่งเสริมการผลิตพืชอาหารในศูนย์ฝึกอาชีพนักเรียนเก่าโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน 4 ภาค
18.โครงการส่งเสริมการปลูกพืชครบวงจรตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง อำเภอนายูง จังหวัดอุดรธานี
19.โครงการการส่งเสริมการปลูกผักปลอดภัยจากสารพิษ ณ ตำหนักธงน้อย จังหวัดน่าน
20.โครงการพระตำหนักบ้านสวนปทุม จังหวัดปทุมธานี
21.โครงการพระตำหนัก A1 จังหวัดนครนายก
