กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวศรีนคร จัดตั้งเมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๙ สมาชิกแรกตั้ง ๑๐ ราย สมาชิกปัจจุบัน ๒๓ ราย
ประธานกลุ่ม นางฐิติมนกาญจน์ จันทร์ละมูล
ที่ทำการกลุ่ม เลขที่ ๑๓/๑ หมู่ที่ ๕ ตำบลศรีนคร อำเภอศรีนคร จังหวัดสุโขทัย
ผลงานดีเด่น ความคิดริเริ่ม
แนวคิดในการทํางาน
วิสัยทัศน์ “ผลิตข้าวครบวงจร ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ส่งต่ออาชีพทางการเกษตรสู่ลูกหลานด้วยความภาคภูมิใจ”
กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวศรีนครจังหวัดสุโขทัย ดำเนินงานบริหารจัดการระบบภายในกลุ่มให้มีความหลากหลาย เกื้อกูลกันตามฐานทรัพยากรที่มีอยู่ ประกอบกับการนำภูมิปัญญาที่มีมาพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่หลากหลาย เพื่อเป็นทางเลือกให้กับสมาชิกและเกษตรกรในชุมชนรวมไปถึงผู้บริโภค
การนําเทคโนโลยีมาใช้ให้เหมาะสมกับพื้นที่และสภาพแวดล้อม
- ปรับเปลี่ยนวิธีจากการทำนาหว่านมาใช้วิธีการปักดำและนาโยน
- ใช้รถเกี่ยวข้าวของสมาชิกกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวเท่านั้น ไม่ใช้บริการรถเกี่ยวข้าวจากภายนอก
- ใช้โดรนในการดูแลและป้องกันโรคและแมลง สามารถควบคุมสัดส่วนปุ๋ยและสารเคมีได้อย่างคุ้มค่า
- ใช้พลังงานทดแทนในการดึงน้ำเข้านา
- ร่วมกับสำนักงานส่งเสริมเศรษฐกิจดิจิทัล(DEPA) และสภาเกษตรกรแห่งชาติ ใช้แอปพลิเคชันควบคุม การให้น้ำผ่านทางสมาร์ทโฟน
- ทำวิจัยร่วมกับคูโบต้า จัดทำระบบแอปพลิเคชันเพื่อวางแผนการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวครบวงจร
- ร่วมกับคูโบต้า ศึกษาการใช้เครื่องมือวัดแถบสีใบข้าว เพื่อนำมาวิเคราะห์ในการใส่ปุ๋ย
การแก้ปัญหาของกลุ่มในด้านพื้นที่ ด้านวิชาการและด้านเศรษฐกิจและสังคม
- ทำคันนาขนาดใหญ่ เพื่อป้องกันน้ำรั่วซึมไปยังแปลงอื่น เกิดความสะดวกในการคมนาคมและการตรวจแปลง
- ขุดคลองไส้ไก่ให้มีขนาดใหญ่ขึ้นเพื่อกักเก็บน้ำ รวมถึงปล่อยปลาและปลูกไม้ผลเพื่อเป็นแนวกันชน
- เข้าร่วมกิจกรรมกับศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวสุโขทัย เพื่อเพิ่มองค์ความรู้ด้านการจัดการแปลงและการจัดการคุณภาพข้าว
- ศึกษาวิจัยทำแปลงทดสอบข้าวพันธุ์ใหม่ร่วมกับศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก
- ตรวจสอบควบคุมคุณภาพในการทำแปลงร่วมกับเจ้าหน้าที่ของศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวสุโขทัย
- สร้างงานสร้างอาชีพให้กับสมาชิก ส่งผลให้มีรายได้ที่มั่นคง เช่น การรับจ้างบินโดรน หว่านปุ๋ย ตัดพันธุ์ปนเพาะกล้า ขับรถดำนา และเก็บเกี่ยวข้าว เป็นต้น
- สร้างอาชีพเสริมช่วงรอเก็บเกี่ยว ได้แก่ การปลูกมะม่วงโชคอนันต์ ซึ่งเป็นพันธุ์ที่มีชื่อเสียงของจังหวัดสุโขทัย และการรับจ้างผลิตของชำร่วยแฮนด์เมดจากการแปรรูปข้าวของกลุ่ม
การเชื่อมโยงองค์กรท้องถิ่น การประสานงานเครือข่ายด้านการผลิต การตลาด การเพิ่มมูลค่าผลผลิต
- ได้รับงบประมาณจากองค์การบริหารส่วนตำบลศรีนคร สร้างลานอเนกประสงค์ให้กับกลุ่ม
- การจัดงานประชาสัมพันธ์ร่วมกับการท่องเที่ยวขององค์การบริหารส่วนตำาบลศรีนคร
- จัดงานรวมตัวเครือข่ายกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าว ศูนย์ข้าวชุมชน และเกษตรกรผู้ทำงานในพื้นที่แปลงสาธิตของกลุ่ม
- ได้รับการสนับสนุนจากองค์การบริหารส่วนตำาบลศรีนคร ให้จำหน่ายสินค้าของกลุ่มผ่านเว็บไซต์ www.srinakhon.go.th
- ร่วมงานกับโรงสีภายในจังหวัดสุโขทัยเพื่อสีข้าว กข๔๓ ส่งขายให้กับบริษัท ข้าวมาบุญครอง จำกัด
- จดทะเบียนตามพระราชบัญญัติพันธุ์พืช ในนามวิสาหกิจชุมชนกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวศรีนคร ได้รับใบอนุญาตขายเมล็ดพันธุ์ควบคุม และใบอนุญาตรวบรวมเมล็ดพันธุ์ควบคุมเพื่อการค้า
- มีการบริหารจัดการและควบคุณคุณภาพของกระบวนการผลิต ตามมาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำาหรับเมล็ดพันธุ์ข้าว (มกษ. ๔๔๐๖ – ๒๕๖๐)
- เมล็ดพันธุ์ที่เกินเป้าหมายจากการส่งศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวสุโขทัย จะนำมาบริหารจัดการและจำหน่ายเป็นเมล็ดพันธุ์ข้าวผ่านศูนย์ข้าวชุมชน/วิสาหกิจชุมชมภายใต้แบรนด์ “ศรีนครพันธุ์ข้าว” กว่า ๑,๐๐๐ ตัน/ปี
- นำผลิตภัณฑ์แปรรูปของกลุ่มจัดทำเป็นชุดของขวัญจำหน่าย
- ความสามารถในการบริหารและการจัดการสถาบัน
- มีระบบควบคุมภายใน
- มีการจัดทำระบบควบคุมภายใน ตามมาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี สำหรับเมล็ดพันธุ์ข้าว(มกษ. ๔๔๐๖ – ๒๕๖๐) ได้รับการรับรองการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดีสำหรับเมล็ดพันธุ์ข้าวแบบกลุ่ม
- ความสําเร็จการผลิตเมล็ดพันธุ์ได้ตามเป้าหมาย
- ผลการผลิตเมล็ดพันธุ์ดี ๓ ปี ย้อนหลัง เป้าหมาย ๔,๕๔๗.๑๓ ตัน ผลิตได้ ๔,๕๖๙.๒๒ ตัน คิดเป็นร้อยละ ๑๐๑.๕๔
- การตรวจสอบคุณภาพเมล็ดพันธุ์ข้าว ก่อนการจัดซื้อคืนเมล็ดพันธุ์อยู่ระหว่างเกรด A โดยผลิตทั้งชั้นพันธุ์ขยาย และชั้นพันธุ์จำหน่าย
- เน้นให้สมาชิกมีส่วนร่วม มีการประชุมประจำปี นอกจากนี้ผลผลิตส่วนที่เกินจากการผลิตส่งให้ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวสุโขทัย อีกกว่า ๑,๐๐๐ ตัน จำหน่ายผ่านทางเครือข่ายต่าง ๆ
มีระบบการควบคุมตรวจสอบคุณภาพแปลงขยายพันธุ์
-จัดตั้งคณะกรรมการตรวจสอบแปลงพันธุ์โดยตรวจแปลงจนกระทั่งเก็บเกี่ยว
-ใช้รถเกี่ยวนวดข้าวของสมาชิกกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวศรีนครเท่านั้น เพื่อลดปัญหาพันธุ์ปน
-ดำเนินการตามระบบควบคุมภายใน GAP Seed
-ได้รับใบอนุญาตรวบรวมเมล็ดพันธุ์ควบคุมเพื่อการค้า ได้แก่ กข ๔๑ กข๔๓ กข๔๙ กข๖๑ กข๘๕และพิษณุโลก ๒
-คณะกรรมการตรวจแปลงมีใบรับรองเป็นผู้ตรวจแปลงมืออาชีพ
การบริหารผลผลิตส่วนที่เกินจากการผลิตให้ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าว
- นำเมล็ดพันธุ์ข้าวที่เกินจากการผลิตให้ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวสุโขทัยมาปรับปรุงด้วยวิธีการตากลดความชื้นและคัดทำความสะอาดเมล็ดพันธุ์ข้าวมาบรรจุกระสอบภายใต้แบรนด์ “ศรีนครพันธุ์ข้าว”
- ใช้ภูมิปัญญาพัฒนาผลิตภัณฑ์ ได้แก่ ครีมหมักผมจากน้ำมันรำข้าว ข้าวกล้องงอกผงชงพร้อมดื่มและสีข้าวสารและข้าวกล้อง บรรจุถุง ๑ กิโลกรัม เพื่อจำหน่ายเป็นข้าวเพื่อบริโภค
การสรุปผลและวิเคราะห์ปัญหาอุปสรรคเพื่อนําไปแก้ไขในฤดูต่อไป
-มีการประชุมอย่างน้อยเดือนละ ๑ ครั้งเพื่อวิเคราะห์ปัญหาอุปสรรคต่าง ๆ และหาแนวทางแก้ไขร่วมกัน
บทบาทและการมีส่วนร่วมของสมาชิกต่อสถาบัน
การมีส่วนร่วมของสมาชิกต่อกลุ่ม
-การร่วมวิเคราะห์วางแผน รวมกลุ่มกันทำกิจกรรมเพื่อแก้ไขปัญหาภัยธรรมชาติ เช่น น้ำท่วม
-การร่วมตัดสินใจในการดำเนินกิจกรรมทั้งด้านธุรกิจและด้านสังคม
-ร่วมโครงการประกวดแปลงนวัตกรรมสู่การผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวคุณภาพดี โดยได้รับรางวัลชนะเลิศระดับภาค พร้อมโดรนการเกษตร
การมีส่วนร่วมของสมาชิกต่อองค์กรท้องถิ่นและชุมชน
-สนับสนุนงบประมาณจัดสร้างลานตากข้าวและอาคารจากองค์การปกครองส่วนท้องถิ่น
การถ่ายทอดความรู้ การดูงานแลกเปลี่ยนเรียนรู้และการนําไปปฏิบัติของสมาชิก
-การถ่ายทอดความรู้ เปิดพื้นที่ให้กลุ่มเกษตรกรที่สนใจได้เข้ามาศึกษาดูงาน เกี่ยวกับการจัดตั้งกลุ่มให้เข้มแข็ง การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตและการบริหารจัดการสินค้าข้าว และการบริหารจัดการแปลงนาข้าว
-สมาชิกได้ศึกษาดูงานด้านไม้ผล เพื่อสร้างรายได้จากการขายมะม่วงโชคอนันต์ตามหัวไร่ปลายนา
-สมาชิกเกษตรกรรุ่นใหม่ได้เข้าร่วมโครงการกล้าท้าปลูก ชิงถ้วยพระราชทานสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธรมหาวชิราลงกรณวรราชภักดี สิริกิจการิณีพีรยพัฒนรัฐสีมาคุณากรปิยชาติ สยามบรมราชกุมารี และศึกษาดูงานที่ประเทศญี่ปุ่น
-สนับสนุนเกษตรกรรุ่นใหม่ศึกษาดูงานที่ประเทศออสเตรเลีย
ความมั่นคงและฐานะทางเศรษฐกิจของสถาบัน
การจัดตั้งกองทุน
สมาชิกกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวทุกคนต้องลงหุ้นอย่างน้อย ๑ หุ้น ๆ ละ ๑๐๐ บาท โดยทางกลุ่มได้จัดตั้งคณะกรรมการบริหารกองทุน ๒ คณะ ได้แก่ คณะกรรมการกองทุน มีหน้าที่ในการบริหารจัดการหุ้นของสมาชิก และคณะกรรมการตรวจสอบกองทุน มีหน้าที่ตรวจสอบการดำเนินงานของคณะกรรมการกองทุน จํานวนเงินกองทุน ๕๕๑,๓๗๓.๑๖ บาท
แหล่งที่มาของเงินทุน
-ระดมทุน
-เงินอุดหนุนจากส่วนราชการ
-เงินรายได้จากการให้บริการทางการเกษตรและรายได้อื่น ๆ เช่น ข้าวไก่ แกลบ รำข้าว และผลิตภัณฑ์แปรรูปต่าง ๆ เป็นต้น
-การกำหนดหลักเกณฑ์การจัดสรรผลกำไรให้แก่สมาชิก ได้แก่ ปันผลสมาชิก ร้อยละ ๓๕ การดำเนินงานร้อยละ ๒๐ สมทบกองทุนหมุนเวียน ร้อยละ ๒๐ สวัสดิการสมาชิกร้อยละ ๒๐ และสาธารณประโยชน์ร้อยละ ๕
การใช้ประโยชน์ของกองทุน
-มอบทุนการศึกษาให้กับโรงเรียนด้อยโอกาสในพื้นที่อย่างต่อเนื่องเป็นประจำ
-การนำเงินกองทุนช่วยเหลือสมาชิกและชุมชนเช่น เงินสงเคราะห์ค่าทำศพ เป็นต้น
การทำกิจกรรมด้านสาธารณประโยชน์และการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
บทบาทการมีส่วนร่วมของกลุ่มในการพัฒนาชุมชนและสาธารณประโยชน์
-เลี้ยงอาหารกลางวันและมอบทุนการศึกษาให้กับนักเรียนโรงเรียนด้อยโอกาสในพื้นที่ทุกปี
-สนับสนุนทุนเพื่อการกีฬาของเยาวชน และร่วมแจกของขวัญในงานวันเด็กแห่งชาติเป็นประจำ
-บริจาคกระสอบของกลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวศรีนครเพื่อทำเป็นกระสอบทรายป้องกันน้ำท่วม
ในชุมชน
-สมาชิกส่วนใหญ่เป็นอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน
-ร่วมจัดทำเต็นท์ถวายวัด และร่วมงานบุญกฐินพระราชทาน
การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม
-สนับสนุนให้สมาชิกกลุ่มใช้สารชีวภัณฑ์และเครื่องมือที่ไม่เป็นอันตรายต่อคนในการกำจัดศัตรูข้าว
-ส่งตัวอย่างดินไปตรวจสภาพดิน เพื่อปรับปรุงดินให้เหมาะสมกับการเพาะปลูก
-งดการเผาตอซัง ลดปัญหาสิ่งแวดล้อมที่สร้างมลพิษต่าง ๆ รวมไปถึงการทำลายหน้าดิน และทำให้ดินเสื่อมโทรมขาดแร่ธาตุ จึงนำฟางข้าวมาใช้ประโยชน์ได้แก่ การเพาะเห็ดฟาง และอัดฟางก้อนขาย
-ใช้หลักการปฏิบัติ GAP Seed เริ่มจากการคัดเลือกพื้นที่ให้เหมาะสมสามารถควบคุมปริมาณน้ำได้และอยู่ห่างจากแปลงพันธุ์อื่นเพื่อป้องกันปัญหาพันธุ์ปนใช้เมล็ดพันธุ์จากแหล่งที่เชื่อถือได้ ปลูกโดยวิธีนาดำทำให้ง่ายต่อการดูแลแปลง สามารถควบคุมวัชพืชและลดปริมาณการใช้ปุ๋ยเคมี
