วันที่ 28 ธันวาคม 2568 นายรพีภัทร์ จันทรศรีวงศ์ อธิบดีกรมวิชาการเกษตร เป็นประธานในพิธีเปิดงาน Kick-off โครงการลดการเผาอย่างยั่งยืนตามมาตรฐานการผลิตพืชในพื้นที่ภาคเหนือ โดยการปรับเปลี่ยนพืชปลูกและเพิ่มมูลค่าวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร พร้อมมอบต้นกาแฟอะราบิกา กาแฟโรบัสต้า อะโวคาโด และผลิตภัณฑ์ไบโอชาร์ (Biochar) ให้แก่เกษตรกร โดยมีนางศศิญา ปานตั้น รองอธิบดีกรมวิชาการเกษตร นางสาวเชาวนาถ พฤทธิเทพ ผู้อำนวยการกองวิจัยพัฒนาพืชเศรษฐกิจใหม่และการจัดการก๊าซเรือนกระจกสำหรับภาคเกษตร และคณะผู้บริหารกรมวิชาการเกษตรเข้าร่วม ณ สหกรณ์การเกษตรแม่สรวย จำกัด ตำบลท่าก๊อ อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย มีผู้เข้าร่วมงานจำนวน 80 คน
อธิบดีกรมวิชาการเกษตร เปิดเผยว่า การแก้ไขปัญหามลพิษฝุ่นละอองขนาดเล็ก PM2.5 และการบริหารจัดการวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร เป็นภารกิจสำคัญภายใต้นโยบายของกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดย ร้อยเอกธรรมนัส พรหมเผ่า รองนายกรัฐมนตรี และ รมว.เกษตร ที่มุ่งเน้นการทำ “เกษตรที่โปร่งใส” ควบคู่กับนโยบาย “ตลาดนำ นวัตกรรมเสริม เพิ่มรายได้” เพื่อยกระดับสินค้าเกษตรไทยสู่มาตรฐานสากลและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมในรูปแบบเกษตรคาร์บอนต่ำ
กรมวิชาการเกษตรได้ขับเคลื่อนนโยบาย 3R (Reduce – Reuse – Recycle) เพื่อแก้ไขปัญหาการเผาในภาคการเกษตร โดยส่งเสริมให้มีการปรับเปลี่ยนจากการปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ไปสู่พืชมูลค่าสูง เช่น กาแฟ อะโวคาโด มะคาเดเมีย และไม้ผลชนิดอื่น รวมทั้งสนับสนุนการนำวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรมาเพิ่มมูลค่าเป็นไบโอชาร์ ซึ่งช่วยปรับปรุงคุณภาพดิน ลดต้นทุนการผลิต และเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตพืชได้อย่างเหมาะสม พร้อมทั้งให้การรับรองการผลิตพืชแบบปลอดการเผา (GAP Zero Burning) ให้สอดคล้องกับนโยบายของรัฐบาลและกระทรวงเกษตรและสหกรณ์
ทั้งนี้ สำนักวิจัยและพัฒนาการเกษตร เขตที่ 1 ได้ดำเนินโครงการดังกล่าว โดยมุ่งเน้นการลดการเผาเศษวัสดุทางการเกษตรในพื้นที่ผลิตพืช ส่งเสริมการใช้ประโยชน์จากวัสดุเหลือใช้อย่างเหมาะสม ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และสนับสนุนการผลิตพืชมูลค่าสูงตามมาตรฐานการผลิตพืชอย่างยั่งยืน ผ่านกระบวนการเพิ่มมูลค่าวัสดุเหลือใช้ด้วยไบโอชาร์
สำหรับการดำเนินงานเพิ่มมูลค่าวัสดุเหลือใช้จากต้นข้าวโพดเลี้ยงสัตว์หลังการเก็บเกี่ยว ได้นำมาผลิตเป็นไบโอชาร์ในพื้นที่ 3 จังหวัด ได้แก่ เชียงราย แพร่ และน่าน ครอบคลุมพื้นที่รวม 300 ไร่ เป้าหมายวัสดุเหลือใช้ประมาณ 100,000–120,000 กิโลกรัม โดยคัดเลือกเกษตรกรที่ยังประสงค์ปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ และสนับสนุนทางเลือกในการจัดการเศษวัสดุเหลือใช้ด้วยการผลิตไบโอชาร์ เพื่อลดการเผาในพื้นที่โล่ง เปลี่ยนเป็นการจัดการในพื้นที่จำกัดอย่างเหมาะสม
ผลการดำเนินงานพบว่า เกษตรกรในพื้นที่ให้ความสนใจและมีความประสงค์นำแนวทางการเพิ่มมูลค่าวัสดุเหลือใช้ด้วยไบโอชาร์ไปปรับใช้ในการจัดการแปลงปลูกอย่างต่อเนื่อง ซึ่งช่วยลดการเผา ลดต้นทุนการผลิต และปรับปรุงคุณภาพดินได้อย่างเป็นรูปธรรม อันเป็นการขับเคลื่อนการลดการเผาในภาคการเกษตรควบคู่กับการยกระดับการผลิตพืชของประเทศให้เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน
