“ปุ๋ยเคมี”คือ ปุ๋ยที่ได้จากการสังเคราะห์ด้วยกรรมวิธีทางอุตสาหกรรม เป็นสารประกอบอนินทรีย์ที่ให้ธาตุอาหารแก่พืช เป็นสารประกอบที่ผ่านกระบวนการผลิตทางเคมี เมื่อใส่ลงไปในดินที่มีความชื้นเหมาะสม ปุ๋ยเคมีจะละลายให้พืชดูดไปใช้ประโยชน์ได้อย่างรวดเร็ว โดยแบ่งได้เป็น 2 ประเภท ดังนี้
- ปุ๋ยเดี่ยว หรือ แม่ปุ๋ย เป็นปุ๋ยที่มีธาตุอาหารคือไนโตรเจน (N), ฟอสฟอรัส (P), โพแทสเซียม (K) เป็นองค์ประกอบอยู่หนึ่งหรือสองธาตุแล้วแต่ชนิด ของสารประกอบที่เป็นแม่ปุ๋ยนั้น ๆ มีปริมาณของธาตุอาหารที่คงที่ และมีความเข้มข้นสูง มักนำมาใช้ ผสมเป็นปุ๋ยสูตรต่าง ๆ โดยแม่ปุ๋ยสามารถดูจากตัวเลขบนถุงที่จะมีเพียง 1 ชนิด เช่น ปุ๋ยไนโตรเจน (46-0-0), ปุ๋ยฟอสฟอรัส (18-46-0), ปุ๋ยโพแทสเซียม (0-0-60) เป็นต้น
- ปุ๋ยผสม เป็นปุ๋ยที่มีการนำแม่ปุ๋ย หลายชนิดมาผสมรวมกัน เพื่อให้ปุ๋ยที่ผสมได้มีปริมาณ และสัดส่วนของธาตุอาหาร N P และ K ตามที่ต้องการ เพื่อให้ได้ปุ๋ยที่เหมาะจะใช้กับพืชและดินที่แตกต่างกัน เช่น ปุ๋ยสูตร 15-15-15, ปุ๋ยสูตร 16-8-8 เป็นต้น
ข้อดีของปุ๋ยเคมี
- ปล่อยธาตุอาหารให้แก่พืชได้เร็ว พืชใช้ประโยชน์ได้ทันที
- มีหลากหลายสูตร ตอบโจทย์พืชแต่ละชนิดได้ตรงจุด
- มีปริมาณธาตุอาหารพืชสูงมาก (ใช้ปริมาณน้อยก็เพียงพอ)
- ราคาถูกเมื่อเทียบต่อหน่วยธาตุอาหารพืช หาซื้อได้ง่าย และใช้สะดวก
- ควรใช้ร่วมกับปุ๋ยอินทรีย์เพื่อปรับปรุงโครงสร้างดิน
ข้อเสียของปุ๋ยเคมี
- ปุ๋ยแอมโมเนียม (46-0-0) ทำให้ดินเป็นกรด เมื่อใช้ติดต่อกันเป็นเวลานาน
- ทำลายโครงสร้างดิน ดินเสื่อมโทรมได้ง่าย
- มีความเค็มที่มาก ทำให้ต้องตรวจสอบปริมาณที่ใช้กับพืชทุกครั้งที่มีการใส่ปุ๋ย
- การใช้ผิดวิธีอาจทำให้ดินเสียและเกิดปัญหาสิ่งแวดล้อม
ข้อควรระวัง
- การใช้ในปริมาณที่มากเกินไปอาจทำให้ต้นไม้ “น็อก” หรือเกิดอาการใบไหม้ได้
- หากใส่ใกล้ลำต้นเกินไปอาจทำให้ลำต้นเน่าได้ ควรใส่ให้ห่างจากโคนต้นตามคำแนะนำ
สูตรปุ๋ยและการใช้งาน
ตัวเลขสามหลักบนกระสอบปุ๋ยหมายถึงสัดส่วนร้อยละของธาตุอาหารหลัก ไนโตรเจน (N) ฟอสฟอรัส (P) และโพแทสเซียม (K) ตามลำดับ:
- N (ไนโตรเจน): ช่วยเร่งการเจริญเติบโตของลำต้นและใบ ทำให้พืชแตกใบอ่อนเร็วและมีใบเขียว (เช่น ปุ๋ยยูเรีย 46-0-0)
- P (ฟอสฟอรัส): ช่วยเรื่องรากและการออกดอก (เช่น ปุ๋ยสูตร 8-24-24)
- K (โพแทสเซียม) : ช่วยเพิ่มความแข็งแรงของพืช ทนทานต่อโรคและสภาพอากาศและช่วยสร้างเนื้อ สร้างน้ำตาล เพิ่มน้ำหนักผลผลิต (เช่น ปุ๋ยสูตร 13-13-21)
ตัวอย่างสูตรปุ๋ยและการใช้งาน:
- ปุ๋ยสูตร 15-15-15: เป็นปุ๋ยสูตรเสมอ บำรุงทุกส่วนทั้ง ต้น ใบ และดอก เหมาะสำหรับไม้ผลทุกชนิดหลังเก็บเกี่ยว หรือพืชผักกินผล
- ปุ๋ยสูตร 25-7-7: ช่วยเร่งการเจริญเติบโตของผักต้นเล็กให้โตไว แตกใบดี หรือใช้ในไม้ผลที่ปลูกใหม่ช่วง 1-5 ปี
