เช้านี้…ผมนั่งคุยกับ “ลุงคำมี”ใต้ต้นลำไย ลุงถามผมแบบตรง ๆ “พี่เล็ก…ประกาศปลอดการเผาเนี่ย มันเกี่ยวอะไรกับผม? ผมต้องทำไหม?”
คำถามนี้…ไม่ใช่แค่ “ลุงคำมี” แต่เกษตรกรทั้งประเทศก็สงสัยเหมือนกัน ผมเลยตอบลุงแบบง่ายที่สุด แบบที่คนทำกินจะเข้าใจทันที
มันคือ มาตรฐานการผลิตพืชโดยปลอดการเผา มกษ. 9074-2568 เป็น “กติกา” ที่หน่วยงานรัฐใช้ในการ ตรวจแปลงผลิตพืช สำหรับผู้ที่ ต้องการขอรับรอง หรือขึ้นทะเบียนแปลง (เช่นในระบบที่ลุงเคยยื่นอยู่เป็นประจำ) ไม่ใช่กฎหมายจับปรับ แต่ถ้าจะขอรับรอง → ต้องทำตามทุกข้อในประกาศนี้
ลุงถามผมต่อ “งั้น…ผมต้องไปขอที่ไหนพี่เล็ก?” ผมตอบทันทีว่า “ลุงก็ไปยื่นที่เดิม…ที่ลุงเคยขอรับรอง ขอขึ้นทะเบียนแปลง กับหน่วยงานที่ดูระบบนั้นอยู่
เจ้าหน้าที่เขาจะใช้ประกาศฉบับนี้เป็นเกณฑ์ตรวจแปลงให้เอง” พูดง่าย ๆ คือ…
เกษตรกรไม่ต้องหาที่ใหม่
ไปที่เดิมที่เคยยื่นอยู่
แต่ “กติกาที่ใช้ตรวจ” เปลี่ยนเป็นประกาศนี้
เกษตรกรจึง ต้องรู้ เพื่อทำให้ถูกต้องตั้งแต่แรก
ประกาศเขียนชัด 2 เรื่องใหญ่ ๆ
(1) ห้ามการเผาโล่ง (open burning)
คือการเผาในที่โล่งที่ ไม่มี “ระบบควบคุมไอเสียหรือการดักจับควัน” ทั้งหมดนี้ห้ามในพื้นที่ผลิต
(2) ต้องจัดการเศษพืชตาม 5 วิธีที่ประกาศกำหนดเท่านั้น ได้แก่ คลุมดินด้วยเศษพืช ย่อยสลายในแปลง ไถกลบ ทำปุ๋ยหมักระบบปิด ทำไบโอชาร์แบบไม่ใช่ open burning
ประกาศเขียนอย่างไร ก็ให้ทำอย่างนั้น ไม่ต้องเดา ไม่ต้องตีความเพราะประกาศนี้เป็นเกณฑ์ที่เจ้าหน้าที่จะใช้ตรวจแปลงจริง
เกษตรกรทำตามประกาศ = ผ่านประเมินได้ง่ายขึ้น
ถ้าไม่รู้ประกาศ แล้วจะเกิดอะไรขึ้น? ผมบอกลุงคำมีตรง ๆ ว่า…“ถ้าลุงไม่รู้ ลุงก็อาจทำไม่ครบ แล้วพอเจ้าหน้าที่มาตรวจ…ลุงจะตกประเมิน ทั้งที่ทำงานหนักมาทั้งปี”
เพราะตั้งแต่วันนี้ไป ประกาศนี้คือ เกณฑ์เดียวกันทั่วประเทศ สำหรับการตรวจแปลงในระบบที่ต้องการการรับรอง
ใครรู้ก่อน → ทำถูกก่อน
ใครไม่รู้ → พลาดโอกาสเอง
โอเค…แล้วมันมีประโยชน์อะไรกับผมล่ะพี่เล็ก? ลุงถามคำถามสำคัญที่สุด ผมเลยตอบแบบไม่อ้อมค้อมว่า…
“ลุงจะได้สิทธิ์ ได้โอกาส และได้มาตรฐานที่ตลาดต้องการ เพราะทุกโครงการ ทุกการตรวจแปลง จะใช้ประกาศนี้เป็นเกณฑ์” และที่สำคัญกว่านั้น การทำตามประกาศ ทำให้แปลงของลุง
• ได้ข้อมูลครบถ้วน
• มีหลักฐาน
• ตรวจย้อนกลับได้
• น่าเชื่อถือ
• พร้อมเข้าสู่ตลาดใหม่ที่ให้ความสำคัญกับวิธีการผลิต
นี่คือ “ความได้เปรียบ” ของคนที่รู้ก่อนและทำก่อน เพราะเมื่อข้อมูลครบ การตรวจประเมินจะเป็นธรรมกับเกษตรกรมากขึ้น และทำให้ตลาดมั่นใจในวิธีผลิตของเขา
ผมสรุปให้ลุงคำมีฟังแค่ 3 บรรทัด
1) ถ้าลุงจะขอรับรอง หรือขึ้นทะเบียนแปลง → ต้องทำตามประกาศนี้
2) ไปยื่นกับหน่วยงานเดิม…แต่ใช้เกณฑ์ใหม่ตามประกาศนี้ตรวจแปลง
3) ถ้ารู้ก่อน ทำถูกก่อน ลุงได้ประโยชน์ก่อนใคร
ลุงพยักหน้า… แล้วพูดประโยคที่ผมจำได้จนถึงตอนนี้ “ขอบคุณนะพี่เล็ก ถ้าผมไม่รู้เรื่องประกาศนี้ก่อน
ผมคงพลาดไปหลายอย่างเลย”และนั่นคือเหตุผลที่
ผมอยากบอกเกษตรกรทุกคนว่า…รู้ประกาศนี้ไว้ก่อน คือความได้เปรียบของคนทำกินจริง ๆ
