กรมวิชาการเกษตรแนะเกษตรกรใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์ย่อยสลายวัสดุอินทรีย์ (Microbial Composting Inoculum) เพื่อเร่งกระบวนการย่อยสลายวัสดุอินทรีย์ในการผลิตปุ๋ยหมักให้เร็วขึ้น ช่วยย่อยสลายเศษซากพืชในแปลงเพาะปลูก ลดการเผาตอซังและฟางข้าว ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งของฝุ่น PM 2.5 ซึ่งหัวเชื้อจุลินทรีย์ฯ ดังกล่าวประกอบด้วยจุลินทรีย์ที่มีประสิทธิภาพการย่อยสลายเซลลูโลสสูง ได้แก่ เชื้อแบคทีเรีย 2 สายพันธุ์ คือ Achromobacter ruhlandii และ Streptomyces araujoniae เชื้อรา 1 สายพันธุ์ คือ Trichoderma asperellum ซึ่งสามารถผลิตเอนไซม์เซลลูเลสและโปรตีเอสที่ช่วยเร่งการย่อยสลายวัสดุอินทรีย์ประเภทลิกโนเซลลูโลสและโปรตีน ให้กลายเป็นปุ๋ยหมักในระยะเวลาอันสั้น
การเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิตปุ๋ยหมัก โดยใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์ 500 กรัม ต่อวัสดุอินทรีย์ 1,000 กิโลกรัม ผสมร่วมกับมูลสัตว์ 100–200 กิโลกรัม และปุ๋ยยูเรีย 2–3 กิโลกรัม ควบคุมความชื้นให้อยู่ที่ประมาณ 60% จะช่วยให้วัสดุอินทรีย์ย่อยสลายกลายเป็นปุ๋ยหมักได้รวดเร็วยิ่งขึ้นเมื่อเทียบกับการไม่ใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์ วิธีใช้สำหรับย่อยสลายตอซังและเศษพืชในแปลงให้มีประสิทธิภาพ โดยการหว่านกระจายหัวเชื้อจุลินทรีย์ฯ ให้ทั่วแปลงอัตรา 1-1.5 กิโลกรัมต่อไร่ หว่านปุ๋ยยูเรียอัตรา 3-5 กิโลกรัมต่อไร่ หลังเก็บเกี่ยว จะช่วยย่อยสลายตอซังฟางข้าวภายในระยะเวลา 5–7 วัน และสามารถเตรียมดินปลูกข้าวรอบใหม่ได้ โดยไม่เกิดอาการเมาตอซังในข้าวที่ปลูกรอบใหม่ ส่งผลให้ผลผลิตข้าวเพิ่มขึ้นเฉลี่ย 10–15% เมื่อเทียบกับแปลงที่ไม่ได้ใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์ฯ นอกจากนี้ยังมีแนวทางการใช้ย่อยสลายเศษซากพืชในพื้นที่ปลูก เช่น ใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์ย่อยสลายทางใบปาล์มน้ำมัน ใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์ย่อยสลายเศษซากใบอ้อย ใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์ย่อยสลายเศษซากข้าวโพด เป็นต้น การใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์ฯ เป็นการช่วยลดต้นทุน เพิ่มผลผลิต และรักษาสิ่งแวดล้อม
การใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์ย่อยสลายวัสดุอินทรีย์ถือเป็นอีกหนึ่งเครื่องมือสำคัญในการขับเคลื่อนเกษตรกรรมอย่างยั่งยืน ช่วยลดต้นทุน ลดเวลาในการเตรียมแปลง เพิ่มผลผลิต และลดการเผาทำลายที่ก่อให้เกิดมลพิษต่อสิ่งแวดล้อม ซึ่งกรมวิชาการเกษตรได้พัฒนาและแนะนำให้เกษตรกรสามารถใช้ได้จริงในพื้นที่อย่างต่อเนื่อง เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดี และอนาคตที่ยั่งยืนของเกษตรกรไทย
เกษตรกรและผู้สนใจสามารถสอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม หรือสั่งซื้อหัวเชื้อจุลินทรีย์ฯ ได้ที่กลุ่มงานวิจัยจุลินทรีย์ดิน กลุ่มวิจัยปฐพีวิทยา กองวิจัยพัฒนาปัจจัยการผลิตทางการเกษตร โทรศัพท์ 0-2579-7511และ 0-2579-7522
